Tongeren – Rutten. Deze rivier doorklieft het golvend landschap van akkers, weilanden waarvan de meeste ook voorzien zijn van fruitbomen en losse boomgaarden, sporadisch een houtwal langs de smalle wegen. Grote en kleine boeren bevoorraadden steden en hier was dat niet anders in tijden dat we minder mobiel waren
.
Een overblijfsel uit een vroeger verleden zijn de vele kastelen. Rutten heeft het kasteel van Hamal. Dit kasteel, dat dateert uit de 12de eeuw, is opgetrokken uit silex, maar is meermaals verwoest geworden door de Luikenaren. We bevinden ons op een steenworp van Wallonië.
De zuidertorens en de bijzondere daken werden aan het geheel toegevoegd tijdens een opknapbeurt in 1770.
Het kasteel is meerdere malen van eigenaar veranderd. De eerste eigenaar heeft zijn naam aan het kasteel verbonden, vandaar kasteel van Hamal, verwijzend naar familie Hamal die het kasteel bouwde.
Mia en Jozef zijn tijdig terug van boodschappen. Amper goed binnen en zittend in de eethoek met antieke kasten en enkele metalen creaties of de gastvrouw zet koffie.
Ook de voortuin vertelt dat Jozef een binding heeft met metaal. Meerdere creaties die samen met jongeren worden gemaakt zijn ook hier terug te vinden.
Een babbel in deze rustgevende ruimte met een man die de meest energierijke gesprekspartner kan ontstressen is boeiend.
De nu 69-jarige Jef Bertand is sedert 2001 gepensioneerd als technisch leraar en geniet nu ten volle van de duiven die zich gestadig beter beginnen te tonen op zware fondvluchten.
Hoe het begon
Bij de ouders van Marcel en Jozef woonde een oom en hij was een verwoed duivenmelker. Voor deze oom waren duiven een reden om het plaatselijke cafe te bezoeken. Het waren de neefjes die mochten helpen bij het poetsen en de duiven gaan lappen. Cafebezoek werd toen niet voor kinderen als positief beschouwd, dus Jozef mocht enkel de klok terugbrengen als er geen duiven waren geklokt en aan de buitendeur mocht hij in stilte de klok deponeren. Marcel die enkele jaren ouder was mocht wel in het cafe komen. Marcel heeft ook met duiven gespeeld totdat een visuele aandoening hem dit verhinderde, nu is hij een helpende hand bij de eigenaar van Primus Interparis 2009 Pierre Daenen.
Na het huwelijk met Mia is Jozef hier in de Motstraat begonnen met duiven. Er werd begonnen in ’78 op dit adres. Midden jaren negentig werden snelheidsduiven vervangen door duiven die marathonvluchten aankonden. In de eigen buurt is Jozef op burenbezoek geweest bij de volgens hem sterkste speler uit de streek.
Stamopbouw
“Hok De Mot” werd eerst bewoond door duiven bedoeld voor snelheidsvluchten. Enkele decennia terug was het spel rond de kerktoren een zomerse activiteit. Nu zijn er slechts twee melkers in Rutten en dat is erg weinig om het spel rond de kerktoren draaiend te houden.
De terugloop van het aantal liefhebbers was al jaren een feit en de steeds stijgende interesse in fondduiven deed Jozef midden de jaren negentig overschakelen.
Jozef bezocht Edmond Steel en er verhuisden ook duiven naar de Motstraat.
De lijn “Pantani” is een goede verervende lijn en de huidige acht kweekkoppels zijn hierop gebaseerd.
Op een plaatselijke kampioenenviering werd een duiver aangeboden van de Nederlanders Ladonoy-Voghten uit Maastricht. Jozef, die zelf een goede prater is, kan ook luisteren als het nodig is. Zo wist hij dat de successen die Edmond Steel behaalde ook gebaseerd waren op duiven van deze Nederlandse tandem. Beide heren wisten ooit Barcelona nationaal te winnen. De plaatselijke vereniging mocht van Jozef de steun ontvangen in ruil voor de bon van het Nederlandse duo duivenmelkers met faam.
Deze duiver, een jaarduif "782" had zich nooit laten klasseren alhoewel twee broers wel goed vlogen, werd gekoppeld met een duivin van Edmond uit de lijn van Ben Minten.
De "782" werd vader van 3e prov. Sint-Vincent, 13e prov. Jarnac,…. Een basiskoppel was gevormd.
Op het ogenblik dat het eerste kweekkoppel het voor bekeken hield werden de jongen uit een dochter gekoppeld met een Streelduiver uit de broer van “Pantani” de waardige opvolgers. Kroonjuweel op deze kroon werd gezet door "503/04", hij werd 1ste prov. Perpignan.
De Nederlandse tandem werd ontbonden en ter gelegenheid van de publieke verkoop wist Jozef drie late jonge duiven te bemachtigen. Ze werden ingepast in het kweekprogramma en één is een kwaliteitsvererver geworden.
Een verdwaalde duif bracht Jozef in contact met Marcel Van Den Abbeele uit Ronse. In het najaar 2006 werden enkele eieren gehaald. In de nakweek en steeds kruisend met Streelduiven is er al een 3de prov. geregistreerd.
Jozef heeft maar een beperkt aantal duiven en zo wilde hij ook duiven op nest spelen maar de nestpositie was niet geschikt. Via broer Marcel kon Jozef een klein jongske krijgen bij Pierre Daenen.
De prestaties van de vluchten waren van die aard dat we die snel willen vergeten. Het jonge duifje werd gespeend en dit duifje uit de lijn van “Didike” werd tot heden vier keer geklasseerd op vier vluchten.
De hokken
De hokken zijn sober en zijn door veel aanpassingswerken nu optimaal. Het speelhok is een tuinhok gemaakt boven de berging. Met een ruimte van vier bij vier is dit onderverdeeld in drie hokken. Twee hokken met telkens negen woonbakken hebben hun inkom zuid gericht. De wanden zijn dicht maar het plafond is open. De woonbakken staan langs de zijwand van het hok.
Een derde hok met twaalf ruime woonbakken is gescheiden van de twee hokken door een gang met draadafsluiting.
Dit hok heeft de inkomvenster in de westgevel. Ooit waren hier voortdurend problemen totdat er twee drastische wijzigingen werden doorgevoerd. Aan de buitenzijde werd een constructie gemaakt zodat de westenwind niet rechtstreeks op het hok kan komen. Voor het invliegraam werd een ruimte uitgebouwd van veertig cm en de ingang voor de duiven is hierdoor ook zuid gericht.
Een tweede aanpassing werd in het hok uitgevoerd. De woonbakken die oorspronkelijk tegenover het invliegraam stonden werden tegen de zijmuur geplaatst. Duiven die om de drie vier weken ziek werden zitten er nu niet meer door het optimaliseren van het hok.
Beneden zijn er twee hokken voor jonge duiven en een reserve hok waar gewoonlijk nog enkele late jonge duiven verblijven. Naast het kweekhok is er een ren voor de weduweduivinnen.
Het systeem
De dertig weduwnaars worden rond 10 februari gekoppeld en van de betere koppels mochten ze de jongen grootbrengen alhoewel Jozef nu dit jaar elk koppel eventueel hun twee eigen jongen zal laten azen.
Vanaf het ogenblik dat de duiven in pluim komen en de eerste duivers opnieuw beginnen te jagen worden hun duivinnen weggenomen en worden ook jongen mee verhuisd naar beneden. Enkele dagen later worden opnieuw duivinnen en jongen verhuisd. Er wordt steeds één jonge duif bij de duiver gelaten die hij dan alleen moet voederen hetgeen de bakgehechtheid verhoogt, een eerste stap in de motivatie van duiven.
Weduwnaars worden opgeleerd en zien hun duivin niet totdat ze een vlucht als Soissons of Sezanne hebben gevlogen. Pas dan komt de duivin voor de eerste keer op het hok.
Voor de inkorving op Brive wordt de duivin getoond.
Bij Bertand zitten oude en jaarduiven door elkaar. De lege bakken worden door beloftevolle jaarduiven opgevuld. Dit geeft bij het inkorven mogelijk het probleem dat de duivers die worden ingekorfd in un woonbak worden opgesloten tijdens de avondtraining. Tijdens dit vrije uur is er dan mogelijkheid om de partner van de bedoelde wedstrijdduiven in de woonbak te plaatsen gedurende enkele minuten.
Voor vluchten als Barcelona en Perpignan kan het wel zijn dat de duivin een ganse dag op het hok is en dat de andere duiven dan opgesloten zitten.
Bij de thuiskomst zitten de duiven die niet hebben deelgenomen aan de wedstrijd opgesloten zodat de vermoeide duiven rustig hun plaats op het hok kunnen innemen en ook ruim hun beloning mogen souperen samen met voldoende granen.
De jonge duiven zitten gescheiden en worden opgeleerd, nooit gespeeld. Het afzonderlijk zetten van de geslachten heeft tot doel dat er geen nestjes worden gevormd. De duiven worden er niet op gespeeld en op die manier krijgen de jaarduivers hun eerste nest en hun hokbinding ook op het vlieghok.
Voeding, verzorging en het medisch deel
Jef geeft de voorrang aan duiven met een goede pluim, niet te zwaar gebouwd van karkas, geen opverende staart en een kleine maag. Grote eters zijn ook hier kleine weters en daar heeft Jozef geen plaats voor.
Goede en gezonde voeding voor mens en dier is zijn motto. Ooit werd een yoghurt verkocht in glazen bokaaltjes, van in die tijd heeft Jozef dit als maatbeker om acht duiven twee keer per dag in een gezamenlijke voederbak te voederen.
Het klaarstomen voor de vlucht gebeurt door gedurende drie dagen, zes voederbeurten, de duiven bij te voederen in de woonbak. Bij het binnenkomen eten alle duiven van het hok uit de gemeenschappelijke voederbak. Nadien worden de gekozen duiven voor de vlucht bijgevoederd in een potje in hun woonbak, na een half uur of max drie kwartier wordt alle voer van het hok genomen.
Het aanvoederen doet Jozef met sportmengeling terwijl de basisvoeding in de gemeenschappelijke voederbak steeds een ruimengeling is. Tijdens de kweek is het vanzelfsprekend dat de duiven dan ook kweekmengeling bedeeld krijgen.
Tijdens de aanvoerperiode krijgen de duivers ook één pinda.
Bij aanvang van de opleervluchten staat er elke week één dag vitamines op het programma. Alles wat aan de granen kan worden toegevoegd wordt zo verstrekt. Dus vitamines op het eten en ook twee keer per week zelfgeperst looksap.
De drinkpot is de dag van thuiskomst steeds gevuld met water verrijkt met appelazijn. Een tweede keer krijgen ze dit te drinken midden van de week.
De voormiddag is steeds besteed aan de verzorging van de duiven. Ooit heeft Jozef met vloerkorrels gewerkt, maar gezien het erg stoffig is, is hij hiervan afgestapt. Een andere poging die voor hem niet voor herhaling vatbaar is, is het leggen van stro op de vloer. Hier vond Jozef vochtige plaatsen onder het stro en dat deed hem schrikken. Ook het verwijderen kan enkel met een stofmasker en daaraan heeft Jozef een hekel.
Nu hij voldoende tijd heeft, kuist hij dagelijks en voelt zich er beter mee en de resultaten zijn zeker ook daarmee uit te leggen.
Preventief worden de duiven gekuurd tijdens het broeden. Achtereenvolgens wordt er gekuurd tegen trico, wormen en coccidiose. Bij mindere prestaties van de duiven wordt een tweede of volgende kuur tegen trico gegeven.
Resultaten
Het is geen probleem om meerdere goede duivenresultaten te publiceren. Het winnen van de fondmarathon Limburg kan enkel indien je duiven zich goed plaatsen op de wedstrijden die in aanmerking komen.
Om een beeld te geven worden de resultaten van 5101503/04 neergeschreven.
Deze blauwe duiver heeft als jaarling al getoond dat hij veel in zijn mars had. Het winnen van de provinciale wedstrijd uit Perpignan is tot heden het best behaald resultaat, 34 nat, 46 internat.
Volledigheidshalve zegt Jozef van deze duif met veertien klasseringen, dat hij ook drie keer heeft gemist.
Vader is de kleinzoon van “Pantani” een duif van Streel die zelf drie keer per tiental vloog uit Barcelona.
Moeder is gekweekt uit een zoon van “Pantani” gekruist met een duivin van Adam .
Edmond en Freddy Streel hadden in 2000 afgesproken om aan samenkweek te doen bij Streel. Wanneer de tweede ronde klaar was om te spenen had de duivin opnieuw eieren. Deze eieren zijn naar Jozef gekomen en er werd één jong geboren.
Provinciale prestaties
25/06/05 Montlucon 448/2130
06/08/05 Perpignan 1/395
02/06/06 Limoges 71/1024
01/07/06 Albi 165/734
29/07/06 Narbonne 26/834
02/06/07 Brive 394/2265
23/06/07 Montauban 108/716
21/07/07 Irun 136/882
31/05/08 Brive 366/2136
21/06/08 Montauban 119/661
12/07/08 Tarbes 33/517
02/08/08 Perpignan 182/961
13/06/09 Cahors 216/923
11/07/09 Tarbes 77/511
01/08/09 Perpignan 20/1084